Trydent-Górna Adyga to jeden z 20 regionów we Włoszech. Stolicą prowincji jest Trydent, czyli po włosku Trento. Ten północny region podzielony jest praktycznie na pół na dwie prowincje autonomiczne: Trentino i Górną Adygę. W użyciu jest sporo nazw, które stosuje się zamiennie. Poniżej przedstawiamy ich znaczenia:

Trydent-Górna Adyga (Trentino-Alto Adige, Trentino-Südtirol) — autonomiczny region w północnych Włoszech

1. Tyrol Południowy (Alto Adige, Südtirol, Bozen-Südtirol, Górna Adyga, Bolzano-Alto Adige) – autonomiczna prowincja
   Bolzano (Bozen) – stolica prowincji
2. Trydent (Trento, Trentino) – autonomiczna prowincja
   Trydent (Trento, Trentino) – stolica prowincji

Podział jest bardzo wyraźny. Prowincje różnią się między sobą odrębnością kulturową, językiem, polityką wewnętrzną oraz osobno promują się w mediach. Trentino jest prowincją włoską, a Bolzano bardziej austriacką. To odróżnienie jest szczególnie ważne z powodów historycznych dla Tyrolu Południowego. Mimo że języki włoski i niemiecki mają w Bolzano równe prawa i są językami urzędowymi, to na ulicy dominuje tutaj niemiecki.

Tyrol Południowy – Austria we Włoszech

Austriackość Tyrolu Południowego wynika z wielowiekowych perturbacji. Jak to bywa z terenami granicznymi, ten strategiczny, górzysty obszar wielokrotnie przechodził z rąk austriackich i niemieckich do włoskich. I tak od XI wieku należał do Bawarii, przez ponad 500 lat był pod wpływami Habsburskimi, a po I wojnie światowej przyłączono go do Włoch i poddano silnej italianizacji. W trakcie II wojny światowej region przeszedł pod wpływy niemieckiej rzeszy, a w roku 1945 mieszkańcom zagwarantowano prawo posługiwania się językiem niemieckim. W latach 60. góry Südtirolu były świadkami licznych akt terroru i dopiero stosunkowo niedawno, czyli w latach 70., całemu regionowi zapewniono autonomię. I spokój.

W 1972 Trydent-Górną Adygę podzielono na dwie prowincje: Trentino z językiem włoskim i bardziej austriacką częścią Bolzano-Alto Adige. Aby jeszcze skomplikować sprawę, w Val Badia i Val Gardena spotkamy się z trzecią odrębną kulturą oraz językiem ladyńskim — pozostałością po kulturze Rzymian.

Co podział Trydentu-Górnej Adygi na dwie prowincje oznacza dla narciarzy?

Bawiąc się na stokach Ski Center Latemar czy objeżdżając dookoła sławną karuzelę narciarską Sella Rondę, mamy szansę przekroczyć wielokrotnie granicę między dwoma prowincjami. W jednej restauracji na stoku będziemy obsłużeni po niemiecku z menu bogatym w apfelstrudel, speck, schlutzkrapfe (pierogi z serem ricotta), schüttelbrot — chlebek z kminkiem czy knedle z czerstwego pieczywa — semmelknödel. Całość popijemy schanppsem z wysokogatunkowych południowotyrolskich gruszek, jabłek i wiśni. Dwa skręty dalej, w drugim schronisku, cała obsługa będzie mówić po włosku, a w karcie dań znajdziemy włosko brzmiące gnochhi, polentę, pizzę, ravioli czy knedle canederli. Wszystko to obficie posypane odpowiednikiem parmezanu -Trentino Grana Padano. Kuchnie i tradycje oczywiście cały czas się mieszają! Wszędzie wypijemy Grappę, lokalne wino i Aperol Spritz!

To, czy przejechaliśmy przez granicę prowincji, poznamy nie tylko po menu, ale również po znakach drogowych, które w Südtirolu zapisane są w obu językach.

Trentino-Alto Adige. Region temu winny.

Łagodny klimat śródziemnomorski i południowe stoki Trydentu pozwalają na produkcję wyśmienitych win. Liczne pola winorośli porastają górskie zbocza, które schodzą aż do brzegów jeziora Garda i przepływającej w dolinie rzeki Adygi, która przecina cały region na dwie części. Trentino może się pochwalić dwoma dużymi producentami wina w Cavit i Mezzocoronie. Najbardziej popularne autochtoniczne szczepy winorośli w tej części regionu to Nosiloa, Teroldego Rotaliano i Marzemino. W prowincji Tyrolu Południowego będziemy z kolei głównie degustować trunki z wielu małych, regionalnych winnic gdzie popularnym lokalnym szczepem jest Gewürztraminer z Traminu. Uprawia się też szlachetną Schiava czy bardziej znane z innych części Europy Pinot Blanc, Chardonnay czy Sauvignon Blanc.

Trydent-Górna Adyga — królestwo na wapiennych wysokościach

Tym, co przyciąga turystów do Trentino-Sudtirol oprócz wina, słońca i pysznego jedzenia, są przede wszystkim przyroda i niepowtarzalne górskie krajobrazy Alp Wschodnich, które sięgają ponad 2000-3000 m n.p.m. Całą szerokością biegną Alpy Zillertalskie, Rieserferner, Stubaier Alpen, Texel, Alpy Ötztalskie i Alpy Retyckie, aż do granicy ze Szwajcarią i najwyższym szczytem regionu-wierzchołkiem Ortler (3905 m n.p.m.)

Jednak najbardziej rozpoznawalną wizytówką północy Włoch, są Dolomity — światowe, naturalne dziedzictwo UNESCO. Dolomity składają się z odkrytych, poddanych przez tysiące lat erozji skał wapiennych i dolomitów właśnie. 30 mln lat temu, podczas wypiętrzania się Alp, głębinowe skały, zalane wcześniej przez ciepłe morze, zostały wydźwignięte na kilkaset metrów w górę. Dziś podziwiamy poszarpane turnie, strzeliste baszty i strome urwiska, dodatkowo podświetlane na różowo i pomarańczowo przez wschodzące i zachodzące słońce. Skały w ogniu robią wrażenie o każdej porze roku nawet na najtwardszych charakterach.

Włoskie Alpy na każdą porę roku

Latem goście przyjeżdżają do Trydentu-Gónej Adygi na trekking wśród postrzępionych szczytów, by przejść zawieszone nad przepaściami, przerażające via ferraty i pojeździć na górskich lub szosowych rowerach.

Zimą turystyka zdominowana jest przede wszystkim przez narciarstwo biegowe, skiturowe i zjazdowe, głównie za sprawą aż 2000 km tras narciarskich, 650 wyciągów w 73 resortach.  Największe rejony narciarskie, z których każdy funkcjonuje pod innym karnetem to: po wschodniej stronie Adygi — Dolomiti Superski, a po drugiej stronie autostrady — Skirama Dolomiti Adamello Brenta.

Skipass Skirama Dolomiti Adamello Brenta obejmuje swoim zasięgiem 380 km tras Trentino w 8 kurortach: Madonna di Campiglio, Pinzolo, Folgarida-Marilleva, Pejo, Ponte di Legno-Tonale, Paganella Ski (Andalo-Fai della Paganella), Monte Bondone oraz Alpe Cimbra – Folgaria Lavarone.

W Dolomiti Superski zawarte są z kolei regiony Val di Fiemme, Val di Fassa z Sella Rondą i lodowcem Marmolada, San Pellegrino, Kronplatz, Cortina d’Ampezo. Część z nich takie jak Obereggen – część resortu Ski Center Latemar, Val Gardena czy Alta Badia leżą w granicach Tyrolu Południoego. Oprócz nich Südtirol może się pochwalić listą prawie 30 resortów narciarskich, z czego najsławniejsze wśród polskich turystów poza wymienionymi to Kronplatz i Alpe di Siusi.

Do Trydentu z Polski dojedziemy autobusem rejsowym lub najszybciej własnym samochodem autostradą A22 przez Austrię i przełęcz Brennero. Można też dolecieć  samolotem do Werony, Wenecji, Bergamo lub Bolzano, a stamtąd wypożyczyć samochód lub zamówić transfer, który zawiezie nas bezpośrednio do hotelu.

Więcej informacji o tym, jak podróżować w czasie obostrzeń do obu regionów znajdziesz na naszym blogu:

• Informacje dla podróżujących do Trentino:
  www.narty-wlochy.pl/blog/trentino/

• Informacje dla podróżujących do Tyrolu Południowego:
  www.narty-wlochy.pl/blog/tyrol-poludniowy-informacje-dla-podrozujacych/

Źródła:
www.visittrentino.info/pl
www.suedtirol.info/pl