„La Grande Guerra”, tak włosi nazywają I Wojnę Światową. Szlak obecnie jest znanym szlakiem narciarskim, ale 100 lat temu żołnierze Austro-Węgier i Włoch stoczyli tu wiele bitew. Obecnie jest to atrakcja turystyczna, która dba o pamięć dawnych czasów i edukuje, lecz z drugiej strony zapewnia ciekawą formę zwiedzania pięknych przełęczy górskich w Dolomitach na nartach.

Szlak przecina trzy prowincje i obejmuje siedem ośrodków narciarskich, dlatego do jego przejechania potrzebujesz karnetu Dolomti Superski. Po drodze oprócz jazdy na nartach czekają na Ciebie przejazdy taksówką, lokalnym busem czy przejażdżka na nartach za wozem ciągniętym przez konie. 

La Grande Guerra Skitour jest mniej popularną, ale równie ekscytującą alternatywą do znanej Sellaronda Skitour. Zamiast dookoła masywu Sella, wiedzie wokół góry Col di Lana. Trasa zajmuje 8 intensywnych godzin, więc warto ją rozłożyć na dwa dni, lub wybrać tylko jeden fragment najbliżej swojego hotelu. Szlak wiedzie po okręgu, więc zaczyna się go i kończy w jednym miejscu. Jest oznaczony czerwonymi strzałkami „Giro della Grande Guerra”. Można na niego wyruszyć m.in w Arabbie u podnóża Marmolady, w Alta Badia — Corvara lub w Cortinie d’Ampezzo. Poniżej rozpisujemy szlak z początkiem w Arabbie:

ARABBA-MARMOLADA

Startując z Arabba, wyciągnij się gondolą DMC Europa (nr 20) i wysiądź na środkowej stacji. Dwa kolejne krzesełka zabiorą Cię na szczyt Passo Padon 2370 m., skąd możesz już podziwiać lodowiec Marmolada, a ruszając dalej, cieszyć się długim, łagodnym zjazdem do górskiego miasteczka Malga Ciapela. Tutaj koniecznie polecamy wjechać gondolą na Punta Rocca 3269 m n.p.m. z przerwą na Punta Serauta na zwiedzanie Museo della Grande Guerra.

Podczas I wojny światowej przez Marmoladę przechodziła linia frontu między armią włoską, a austro-węgierską. Obie strony walczyły o kontrolę nad strategicznymi pozycjami na lodowcu i w jego otoczeniu. Żołnierze wykuli w lodowcu tunele, które służyły jako schrony i magazyny, tworząc w ten sposób tzw. „Lodowe Miasto” (wł. Città di Ghiaccio). Warunki życia były ekstremalnie trudne – niskie temperatury, lawiny, brak odpowiedniego zaopatrzenia oraz trudności z transportem i komunikacją sprawiały, że każdy dzień na froncie był walką o przetrwanie.

Muzeum Wielkiej Wojny na Marmoladzie, znajdujące się na wysokości około 3000 metrów n.p.m. i jest jednym z najwyżej położonych muzeów w Europie. Ekspozycja obejmuje liczne artefakty wojenne, takie jak broń, mundury, zdjęcia oraz osobiste przedmioty żołnierzy. Muzeum oferuje również informacje na temat warunków życia i walk na froncie alpejskim. Galleria di Punta Serauta: Ta wykuta w skale galeria (tunel) była częścią systemu obronnego, a dziś jest dostępna dla turystów, którzy mogą przez nią przejść i zobaczyć, w jakich warunkach walczyli żołnierze. Na Marmoladzie znajduje się również pomnik poległych upamiętniający żołnierzy, którzy zginęli w czasie walk. Jest to miejsce refleksji i oddania hołdu ofiarom wojny.

W dół można dostać się na trzy sposoby:

• po zwiedzaniu Muzeum z Punta Serauta ruszyć na nartach czerwoną trasą do Malga Ciapela
• wjechać gondolą na ostatnią stację kolejki na Punta Rocca i stąd zjechać sławą Pista Bellunese – 12 km zjazdem przez przełęcz Passo Fedaia 2 057 m do Malga Ciapela
• zjechać w dół gondolą 

MALGA CIAPELA/MARMOLADA – ALLEGHE/SKI CIVETTA

Kolejny punkt programu to przejazd do ośrodka Ski Civetta. Z Malga Ciapela do Alleghe dojazd samochodem zajmuje ok. dwudziestu minut. Można skorzystać z lokalnych autobusów, ale żeby zaoszczędzić czas, polecamy wynajęcie taksówki. Przejazd kosztuje około 5 € za osobę.

Alternatywa dla narciarzy freeride’owych: opcją jest pełen przygód kanion Serrai di Sottoguda. Zamiast brać taksówkę z Malga Ciapela, kilkaset metrów przed dotarciem do dolnej stacji kolejki linowej Marmolada skręć w prawo. Stąd kieruj się na znaki „Serrai di Sottoguda”. Naturalne zbocze prowadzi przez wąski kanion, oferując ekscytujący zjazd wśród dziewiczej scenerii. Z dołu nadal trzeba wziąć taksówkę do Alleghe, ale podróż będzie krótsza. Jeśli planujesz włączyć kanion do swojej wycieczki narciarskiej Grande Guerra, upewnij się, że w kanionie jest dużo śniegu — zapytaj obsługę wyciągów krzesełkowych na szczycie Passo Padon o aktualne warunki!

SKI CIVETTA – CORTINA D’AMPEZZO

Gdy już będziesz w Alleghe, czeka Cię prosty przejazd przez ośrodek Ski Civetta. Kilkoma wyciągami krzesełkowymi dojedziesz do Pescul, gdzie musisz wziąć drugą taksówkę lub skibussa — tym razem do Rifugio Fedare w Passo Giau – przełęczy należącej już do kolejnego ośrodka Dolomiti Superski: Cortiny d’Ampezzo. Ze stoku Fedare dotrzesz do Forcella Croda Negra dwuosobowym wyciągiem krzesełkowym.

Kolejnym celem na trasie będzie Cinque Torri, skąd można zobaczyć włoskie okopy, a z tarasów schronisk podziwiać niezapomniane widoki na Col di Lana, Tofana di Rozes, Castelletto i Col dei Bos. Dalej szlak wiedzie przez Passo Falzarego, skąd kolejką linową Falzarego-Lagazuoi dostaniesz się na jedną z najbardziej kultowych szczytów I wojny światowej we Włoszech na 2732 m.

Wjeżdżając na górę, zobaczysz łuki włoskiego tunelu górniczego oraz fort Tre Sassi na drodze do przełęczy Valparola. Na Lagazuoi znajduje się austriacka baza Feldwache 4 (FW 4) – jedyna baza pierwszej linii frontu, do której można dotrzeć na nartach. Lagazuoi został wydrążony w grzbiecie, zwanym przez Włochów Muraglia Rocciosa, czyli skalista ściana. Stanowisko to wydrążony w skale tunel z dwoma pancernymi stanowiskami ogniowymi dla karabinów maszynowych i dwoma strzelnicami do obserwacji obszarów Col dei Bos i Castelletto. Obecnie znajduje się tam reprodukcja karabinu maszynowego Schwarzlose. Na zachodnim zboczu grzbietu można zobaczyć również wydrążone w skale wgłębienia na chaty austro-węgierskie. Następnie zjeżdża się z 8,5 km zbocza Armentarola z najbardziej oszałamiającymi widokami na Dolomity. Na dole zjazdu Lagazoi dotrzesz do Sass Dlacia, gdzie możesz wybrać:

• Opcja pierwsza to ciągnięcie koni na nartach aż do Armentarola – wyjątkowe doświadczenie! Stamtąd wyciągiem Armentarola (nr 12) dotrzesz do wyciągu Sorega (nr 11) w San Cassiano.
• Opcja druga to pominięcie koni i wyciągów i po prostu wzięcie taksówki prosto do wyciągu Sorega. To szybsza, pewniejsza, ale też mniej ciekawa możliwość. 

W obu przypadkach dotrzesz na szczyt Piz Sorega. Alta Badia podążaj za pomarańczowymi strzałkami, aż dotrzesz z powrotem do Arabby.

Atrakcje po drodze:

• 12 km zjazdu ze szczytu Marmolady do Malga Ciapela
• Stoki Cinque Torri i Col Gallina w pobliżu Passo Falzarego
• Słynna trasa Pucharu Świata „Gran Risa” w Alta Badia
• Obszar narciarski Zoldo (dostępny z Alleghe/Civetta)
• Wyciąg konny

Szlak Wielkiej Wojny w liczbach:

• Całkowita długość: 78 – 100 km
• Długość stoków narciarskich: 25 – 43 km
• Trasa pokonana wyciągami: 17 – 26 km
• Taksówką/skibusem: 28 – 36 km
• Końmi: 1,5 km 
• Czas przejazdu: 8 godzin.

Uwagi:

• Trasa narciarska Grande Guerra jest bardzo długa. Żeby ją pokonać, musisz być wśród pierwszych osób na otwarciu wyciągów.
• Na tę wycieczkę będziesz potrzebować karnetu Dolomiti Superski — do pokonania jest 7 różnych ośrodków.
• La Grande Guerra warto przejechać w dwa dni. W ten sposób na spokojnie wykorzystasz czas na spokojnie na zdjęcia, jedzenie oraz kilka zjazdów w mijanych ośrodkach, bez nerwowego kontrolowania czasu